Eleşkirt-Alaşkert Ermenileri (Ağrı ilçesi)
Eleşkirt. Batı Ermenistan’ın Alaşkert Ovası’nda, Erzrum (Erzurum) Vilayeti, Alaşkert Sancağı’nın merkezi olan şehir. Bir kale-şehri olarak Ermeni kralı I. Vağarş (II. yüzyıl) tarafından kurularak kendi adıyla Vağarşakert olarak anılmıştır. Bu isim zaman içinde deformasyona uğrayarak Alaşkert’e dönüşmüştür.
Büyük Hayk’ın Ayrarat Eyaleti’ndeki Bagrevand bölgesinin merkezi olup I. Grigor Lusavoriç’in (aydınlatıcı) ailesine ait olmuş, 439 yılında Mamikonyanlara geçmiştir. III. Nerses İşkhantsi (Şinoğ, imareden) katolikosun (Ermeni kilisesi önderinin sıfatı) inşa ettirdiği Eleşkirt Katuğike Surb Astvadsadsin Kilisesi (VII. yüzyıl) Bagrevand ve Arşaruni ortak dini önderliklerinin merkezi olmuştur.
Alaşkert, Bagratuni ve Zakaryan hanedanlıkları döneminde genişleyip refaha erişmiş, XIV. yüzyılda, saldırgan aşiretlerin hâkimiyeti altında gerileme yaşamıştır.
İspanyol gezgin Klavikho, XV. yüzyıl başında Alaşkert’i sağlam surlara sahip, fakat hemen-hemen ıssız bir kale-şehir olarak tanımlamaktaydı.
Osmanlılar, Eleşkirt'i Toprakkale (XIX. yüzyıla kadar var olan kaleye istinaden) olarak adlandırmışlardı. Türk-Kürt saldırıları sebebiyle Eleşkirt Ermenilerinin bir kısmı 1829 ve 1879 yıllarında Doğu Ermenistan’a göç etmişlerdir.
1890 yılında Osmanlı devleti tarafından düzenlenen katliamlar sonucunda Eleşkirt Ermenileri hissedilir derecede azalmışlardır.
1909 yılında Eleşkirt'te yaşayan 200 ev Ermeni 1 kiliseye (Surb Astvadsadsin) ve okullara sahipti, tarım, zanaatlar ve ticaretle uğraşıyordu. 1915 Soykırımı esnasında tehcir edilip imha edilmişlerdir.
Eleşkirt köyleri
Khastur-Xastur köyü : Surp Astvadzadzin Kilisesi (Meryem Ana Kilisesi)
20. yüzyılın başında 70 hane Ermeni Apostolik, 30 hane Ermeni Katolik, birkaç hane Ermeni Protestan ve 8 hane Müslüman Kürt nüfusu vardı.
Ğayapek köyü :Surp Astvadzadzin Kilisesi (Meryem Ana Kilisesi)
Hamat-Amat köyü :Surp Astvadzadzin Kilisesi (Meryem Ana Kilisesi)
Haçlu-Xaçlu köyü : Surp Astvadzadzin Kilisesi (Meryem Ana Kilisesi)
19'uncu yüzyılın sonlarında nüfusu Pasinler, Bulanık, Malazgirt ve Hınıs muhaciri 110 Ermeni haneden oluşuyordu. Eprigyan'a göre Tondrikner, Xaçig, Ertmantsor, Garmirkar, Dantzugner, Simonagol, Sevkar ve Sbidakkar adlı yaylaları vardı
Khoşyan-Xoşyan köyü :Surp Hagop Kilisesi
Mollasüleyman köyü:20'inci yüzyılın başında Ermeni yerleşimi. 1893'te 135 hane Ermeni nüfusu vardı
Plur köyü : Surp Stepanos Kilisesi
Komk köyü :Köyün bir saat güneydoğusunda bulunan Surp Kevork manastırı 19'uncu yüzyılın sonunda meşhur bir ziyaretgâh idi.
Tavo köyü:1852-56 Rus savaşına dek 150 haneli bir Ermeni köyü imiş. Bu tarihte nüfusu Erivan ovasına göçmüş. Son kalan birkaç hanenin tuttuğu Kürt işçiler çoğalarak köye sahip olmuşlar. 1890'larda kilisenin ahır olarak kullanıldığı, eski evlerin içler acısı bir halde bulunduğu belirtiliyor.
Fotograf: VII. yüzyılda Eleşkirt yakınlarında inşa edilen, yakın tarihlere kadar sağlam olan ve 1966’dan sonra her nasılsa yerle yeksan olan Pakrevant Surp Hovhannes Kilisesi (Not:Haç fotomontaj ve sonradan duzenlenmedir)
Bir muhacir soyundan geliyorum..ermenilerin yurtlarından edilerek,muhacir durumuna düşürülülmeleri,içimi acıttı bir ahıska muhaciri türk olarak..Göz yaşlarımız aynı..acılarımız..Ayrılıklarımız aynı..Sevdalarımız..özlemlerimiz..geçip giden bu hayatta..ne yerimiz ne yurdumuz ne anımız kalmamış..yazık,yazık bu halımıza....ermeni,kürt,türk,yahudi,rum,ve..nice isimler..yazık bu ayrımlara yazık canım yanıyor....
YanıtlaSil