Ağrı Savaşçılarından Ahmedê Heci Bıro

Geçtiğimiz ay annemin doktor kontrolü için İzmir'e gittiğimde, tesadüfen Ağrı Direnişinin en namlı savaşçılarından Ahmedê Hecî Biro'nun torunu sevgili Ömer ile tanıştım. Gelecek günlerde Ömer kardeşimin yardımları ile bu büyük kahramanı ve ailesini yazmaya çalışacağım.



Ahmedê Hecî Biro'nun kendisi dahil, bu aileden yaklaşık 30 kişi Ağrı Direnişi içerisinde şehit oldu. Şimdiye kadar hiç bir araştırmacı bu aile ile ilgili bir şey yazmadığından, ailenin tamamının direniş içerisinde yok edildiğini düşünüyordum. Bu sebepten dolayı Ömer arkadaşla karşılaşmak, bir aydır İzmir'de hastane hastane dolaşıp, bitkin ve moral bakımından çökmüş bana çok iyi geldi.

Benimde mensubu olduğum Redki aşiretinden olan Ahmedê Hecî Biro, Ağrı Direnişi öncesinde Redki aşiretine ve Redki aşiretinin bağlı bulunduğu Zili (Zilan) aşiretler konfederasyonuna liderlik ediyordu (Ağrı ve Iğdır bölgelerinde). Direnişin başlaması ile adamları ve bazı akrabaları ile direniş içerisinde yer alan Ahmedê Hecî Biro, direniş boyunca büyük kahramanlıklara imza atıp, bu uğurda ailesinin ve adamlarının birçoğu ile Kürdistan şehitler kervanına katıldı.

1927 yılında Ağrı Karargahında çekilen aşağıdaki fotoğraf, herkes tarafından bilinir. Ama fotoğrafta sadece İhsan Nuri Paşa (soldan dördüncü), Halis Bey (soldan ikinci) ve Ferzende Bey (sağdan üçüncü) halkımızca bilinir. Bütün heybeti ile sağ başta bulunan Ahmedê Heci Bıro, halkımızca pek (ailesi ve direnişle alakalı olan bazı aileler haricinde) bilinmiyor. Ben sağ baştakinin Ahmedê Heci Bıro olduğunu birkaç yıl önce Halis Bey’in ailesinden olan Haluk Öztürk’ten öğrenmiştim ama, yukarıda da belirttiğim gibi; ailesinden herhangi bir iz bulamamıştım.

İhsan Nuri Paşa, Ağrı Direnişi ile ilgili anılarının 108 ve 109'uncu sayfalarında, Ahmedê Heci Bıro ve yiğit kardeşlerinden şu sözlerle bahseder:

"Ağrı'nın düşmesinden sonra Ahmedê Heci Bıro ve kardeşlerinin kadın ve çocukları olan 27 kişi, Ağrı'nın İran sınırına yakın Serkani bölgesinde Türk askerilerinin eline geçerler. Büyük-küçük, suçsuz ve savunmasız olan bu insanların tümü kurşun yağmuruna tutulur ve katlediliyor. Cenazeleri bir süre yerde kalıyor. Ağrı'daki son çatışmada kardeşi Safi Paşa'yı kaybeden Ahmedê Heci Bıro diğer iki kardeşi Arslan ve Abdullah ile birlikte öldürülenlerin yanına geldiklerinde kendi insanlarının kanlar içindeki cesetlerini görürler. Heci Bro'nun karısı ve onunla birlikte öldürülenler yalnız oğlu Ahmed'in davasından dolayı değildir. Çünkü Heci Bıro'nun bütün güçleri Kürt Ulusunun Bağımsızlığı yolundaki mücadelenin içinde yoktu. Bu ancak kahraman kardeşleri Arslan ve Abdullah'tan dolayı yapılmıştı. Onlar da bir süre Türklere karşı savaştıktan sonra özgürlük şehitleri arasında yerlerini aldılar."

Nihat Öner / 01.04.2015