Rûpelekî windayî; Hecî Îbrahîmê Qaso Serokê Eşîra Bûbilana û beşdariya wî di biryara Komeleya Xoybûn de

Vê paşiyê ji encamên pirsyan û xepartina min li dor êl, eşîr û malbatên kurdî, ez rastî vê xeleka windayî a beşdarbûna eşîra Bûbilana di alîkariya şoreşa Agirî de hatim.



Wek ku diyare di sala 1930î de, piştî ku êrîşên tirkan bi girsbûn û hovane dora çiyayê Agirî girtin û zor li şervanên azadiya kurdan bi serokatiya ceneral Ihsan Nûrî Paşa û hevalên wî hat kirin, hingî serokatiya komeleya Xoybûnê ji kurdên başûrî Kurdistana bakur û Binxetê xwest ku, her eşîrek ji rex xwe ve, eniyek şer dijî artêşa tirkan vekin û her yek ji hindama xwe ve êrîşî tirkan bikin. Hem ku xaka xwe rizgar bikin û hem da ku akam û bandora artêşa tirkan ji ser şervanên Agirî sivik bibe..
Wiha çend eniyên şer ji rex kurdan ve, li seranserî sînorê sûriyê û tirkiyê hatin pêk anîn; yek ji wan eniyan, li herêma navberî Amûdê û Qamişlo bû, bi serokatiya axayê eşîra Bûbilana Hecî Îbrahîmê Qaso (1886-1976), û alîkariya axayê Darê Eliyê Ehmedê Çelebî û axayê Ewêna Hecî Ehmed axayê Ewênî bû.

Şerê eşîra Bûbilana bi tirkan re, çend rojan dirêj kir. di wan çend rojan de, çar-pênc neferên tirkan kuştin, çendek hatin dîl kirin û qereqola gundê Serçixanê bindestê xwe kirin û di encam de tev herêma navbera Mêrdîn û Nisêbînê kirin bin destê xwe de û di nav xelkê de belav bû û hat gotin: Dinya bûye Kurmancî.. Ta niha jî dema ku behsa wî heyamî dibe kalemêrên me dibêjin (Sala Kurmancî).

Lê xuya ye piştî ku ew çend eniyên din zû bi paş de zîvirine; wek a Tirbespiyê ku bi serokatiya Haco bû, a Derbasiyê ku bi serokatiya Qerdî Beg û Ekrem Begê Cemîl paşa bû, a Serê Kaniyê ku bi serokatiya zarokên Îbrahîm Paşayê Millî bû, a Kobanî ku bi serokatiya Mustafa Şahîn, Bozan Şahîn û Osmn Sebrî bû..

Di beravêtîkirina van eniyan de û bidûrxistina serokên wan ji bo rûniştna bi zorê li Şamê, ji rex hikumeta Fransî ve ya ku wê hingê di sûriyê de desthilat bû, fermana Hecî Îbrahîmê Qaso axayê eşîra Bûbilana ji rex dewleta Kemalî ve derket û artêşa Kemalî bi girsbûn lê geriyan.. Veca ji neçarî, jinên xwe şandin gundê Sîha bal malbata Ehmedê Ûsiv, axayên eşîra Kasika û ew, tevî gelek ji zilamên xwe daketin binya xeta fransawî, li gundê Doda û Bilêqiyê bi cî û war bûn.

Dibêjin, vê paşiyê Hecî Îbrahîmê Qaso hawara xwe gîhandiye Seîd Axayê Deqorî, wî jî, ji Qudûr Beg yê ku wê hingê Qayimqamê Nisêbînê bû, hêvî kiriye ku efûya Îbrahîmê Qaso Axayê Bûbilana ji bistîne.. Di encam de efûya wî ji Diyarbekirê hatiye standin û careke din zîviriye gundê xwe Zorava, jinên wan jî digel şarên bi qeseb, wek xelat, Kasika bi wan vekiribûn, vegeriyan gundên xwe Zorava..

Konê Reş, Qamişlo, 05.02.2015

Rojnameya Dîplomat, Hejmara 1297, Roja 09.02.2015