Haluk Öztürk: 27 Mayıs Darbesinin ‘Hasoları Memoları’

Bu yıl 27 Mayıs 1960 Darbesinin elliüçüncü yıldönümü. Her yıldönümünde darbenin amaç ve sonuçları üzerinde uzun uzadıya tartışılır. Son yıllarda resmi devlet politakalarının giderek sorgulandığına ve kemalist devlet ideolojisinin ciddi bir şekilde köşeye sıkıştırıldığına da tanık oluyoruz. Ama darbenin yapılmasında ‘‘Kürt halkının özgürlük mücadelesi ’’ve ondan duyulan korkunun asıl nedenlerinden birisi olduğu gerçeği yeterince açıklanmış değil. Tıpkı daha sonra ki 1971 ve 1980 cuntalarında olduğu gibi...

Yılmaz Çamlıbel: 40 Yıl Sonra Gelîyê Zîla

Temmuz ayını Almanya’nın dışında geçirdim. 15 gün Mersin’de tatil yaptım, 15 günümü de ata-baba yurdu olan Bazîdî’de geçirdim. Bu fırsattan yararlanıp Gelîyê Zîla’yı ziyarete gittim.

Ömer Özmen: Parlemento Kapanı

  Kuzey Kürt siyaset gündeminin sinsi bir plan sonucu Türk parlamento seçimine  kilitlendiği, kimi Kürt siyasetçilerinde parlamento nun kıble olarak tercih edildiği  ve ulusal demokratik taleplerin unutulmaya çalışıldığı bu taftafalı günlerde, saygıdeğer  Kürt bilgesi merhum Abdul Melik Fırat tan dinlediğim anlamlı bir olayı, okurlarımla paylaşmayı gerekli görüyorum.

Mit Raporunda Redki Aşiretinin Nüfusu ve Ağrı Direnişindeki Konumu

1970 yılında MİT (Milli İstihbarat Teşkilatı) tarafından gizlice hazırlanıp devlete sunulan, daha sonraki yıllarda Doğu Perinçek tarafından kitaplaştırılan Aşiretler Raporu adlı kitapta, Kuzey Kürdistan'daki 23 ildeki aşiretler tek ele alınıp, aşiretlerin devlete yakınlığı, nüfusu, lideri ve isyanlara katılıp, katılmadıkları raporlaştırılmış.

'Me hestiyên miriyên xwe bi bêrê dan hev û veşartin'

Şahidê Komkujiya Zîlanê Alî Kiliç ê 111 salî got, "Di Komkujiya Zîlanê de 30 hezar kes hatin kuştin. Tevî ku 85 sal di ser re derbas bûye jî ez wan rojan qet ji bîr nakim. Berî ku em cenazeyên xwe veşêrtin, me ew der terikandin."

‘Ölülerimizin kemiklerini küreklerle toplayarak toprağa verdik’

Zilan Katliamı’nın tanığı ve şu an da 111 yaşında olan Ali Kılıç, “Zilan Katliamı’nda 30 bin kişi öldürüldü. O günleri aradan 85 yıl geçmesine rağmen hiç unutamadım. Cenazelerimizi bile toprağa veremeden oraları terk ettik" dedi.

1931 yılında yapılan Karaköse (Ağrı) Erzurum yoluna dair bir belge

 1931 yılına ait aşağıdaki belge, 1931 yılında yapılan Ağrı - Erzurum yoluna ait belgedir. Belgede döneme ait resimler ve yol ile ilgili bazı bilgiler verilmiş.

Emê çawa bi hev re bijîn?

Hefteya borî min bi malbata yek ji Şervanên Agiriyê Elo Beşo re hevpeyvîn çêkir.  Wekî tê zanîn ji vê malbatê 75-80 kes di dawiya Serhildana Agiriyê de hatiye qetilkirin; Malbat li gundê Erhaciya Ziyaratê ya bi ser Îdirê ve hatiye qetilkirin. Ji eşîra Sakan, bereka Mamedkan Mala Kando, 75-80 kes, li rasta Erhaciyê hatine kuştin û ew bi komî li wê derê hatine çalkirin. Gelê herêmê, ji vê komkujiyê re dibêje 'Qirkirina Mamedkan' an jî 'Qirkirina Mala Kando'.

ŞOREŞA AGIRÎ

Piştî vê ku dewleta Tirk şoreşa Şêx Se’îdê Pîran serkut kir, û dawî bi vê şoreşê hat, xortên Kurd nehêlan ku rêbaza Şêx Se’îdê Pîran bê rêvîng bimîne. Eva bû ku Rêkxistina Xoybûnê biryar da ku dest bi organîzekirina şoreşeke din li dijî dewleta Tirkiyê bike, ew dewleta ku bi tu awayî amade nebû mafên Kurdan qebûl bike, û diruşma yek ala, yek xak, yek ziman û yek netewe bilind kiribû, û radigehand ku her cihekî sernîzeya Tirk hebe, nabe kes daxwaza mafê xwe yê neteweyî bike.

Ağrı Direnişi İle İlgili Kitaplar

Aşağıdaki listede, Ağrı Direnişi ve Zilan Katliamı ile ilgili kitapların listesini sırası ile sunup, kitaplar hakkında kısa bilgi vermeye çalışacağım.

İhsan Nuri Paşa Mahabad Cumhuriyeti'nde yer aldı mı?

Mahabad Kürt Cumhuriyeti'nden bahsedilince, ister istemez Ağrı savaşçılarından da bahsediliyor; Çünkü Ağrı Direnişi sonrasında yaşanan katliamdan sağ kurtulup, İran ve Doğu Kürdistan'a sağ geçmeyi başaran Ağrı savaşçılarının neredeyse tamamı, eksiksiz bir şekilde Mahabad Kürt Cumhuriyeti içerisinde yer alıp, çeşitli görevler üstlendiler.

Salvegera 89. ya Berxwedana Araradê û Biroyê Heskê Têlî

Li gor çavkaniyên dewletê yên di nivîsên serbazê tirk Reşat Hallı, roja destpêka berxwedanê wek 16 gulana 1926’an tê destnîşan kirin. Di vê rojê û rojtira din de, piştî ku Îbrahim Axa li Mixtepe baregeheke şervaniyê sazkiribû, şerê pêşîn ê di navbera kurdan û leskerên tirkan de derketibû. Dora 50 şerkaran zora artêşa tirk biribû û gelek çek û silehên wê ketibûn destê serhildêran.

Ağrı Direnişi, Bir Çoban Köpeğinin Gururu, Xıdır Ağa ve Babam

Xıdır Ağa, Xıdır Ağa, keşke sen ve senin gibi bu sömürgeci devlete hizmetkârlık yapanlar, Ağrı Dağındaki zulümden kaçıp senin köyüne sığınan ve Kürdleri katledenlere tahammül gösteremeyen o çoban köpeği kadar gururlu ve onurlu olabilseydiniz....

Ağrı İsyanı ve Kürt Kahramanlığı

    Ağrı isyanının kıvılcımını çakan kişi, Celalî aşiretinin Hesesorî koluna mensup bir aileden gelen Broyê Heskê Telî’dir.

Ağrı'da Günde Kaç Kişi Göç Ediyor?

En çok göç veren iller sıralamasın da birinci olan Ağrı'nın, günlük ve yıllık ne kadar göç verdiğini araştırmak istedim. Yıllara göre verdiği ve aldığı göç sayısını bulduktan sonra, bazı hesaplamalar yaparak günlük ve yıllık ortalama ne kadar kişinin Ağrıyı terk ettiğini hesapladım. Sonuç olarak beni çok üzen bir tablo ile karşılaştım.

Şêx Behyeddînê Zîlan Birayê Şêx Xalidê Zîlan Şêrên Geliyê Zîlan bûn

Piştî hilweşandina împaratoriya Osmanî û guhertina wê bi Cimhuriya Kemalî di sala 1923 an de û bi taybetî piştî serhildana şêx Seîdê Palo di sala 1925 an de û bidarvekirina wî û her 47 şêx û axayên Kurdan yên pêre, Kemalistan bi hovîtî berê xwe dan şêx û axayên Kurdan yên mayî; Ji berê ve, ew girtin, kuştin û sirgûnî Anadola rojava kirin û pêre jî tev tekî, hicrik û dibistanên olî yên wan şêxan girtin...

Rûpelekî windayî; Hecî Îbrahîmê Qaso Serokê Eşîra Bûbilana û beşdariya wî di biryara Komeleya Xoybûn de

Vê paşiyê ji encamên pirsyan û xepartina min li dor êl, eşîr û malbatên kurdî, ez rastî vê xeleka windayî a beşdarbûna eşîra Bûbilana di alîkariya şoreşa Agirî de hatim.

108'lik Ecê Ana: Bize Retki Derler

1. Dünya Savaşı sırasında Ermenistan’dan Îdir’a gelen, şu an 108 yaşında olan Ecê Ana, bir asırlık tarihin canlı tanığı.

Maku ve Agıri

Daha öncede belirtmiştik; Türkiye ve İran bizleri bölseler de, Ağrı ile Maku (Mako), tarihten bu güne hep birdir, ortak tarihleri vardır ve kültürel yapıları, şiveleri, aşiret yapıları bire bir aynıdır.

Kanların cenazelerin içinden kurtardı bizi

1930 yılının Temmuz ayında gerçekleştirilen Zilan Katliamı'nın canlı tanığı olan 101 yaşındaki Fatma İşleyen o dönem yaşanan acıları ve insan vicdanına sığmayacak katliamları anlattı. Zilan Katliamı'nın yaşandığı yıllarda 7 yaşında olan Fatma, "Erciş'e bağlı 10 köye baskın yaptılar. 10 köyü cehenneme çevirdiler. Köyün her tarafında cenaze ve kan vardı. Satır gibi bir aletle 10 köye girerek insanları katlettiler. Herkesi öldürdüler oralarda kimseyi bırakmadılar. O dönemin hükümeti, o insanları öldürdü. Tüm köylülerin başını kestiler" dedi. O gün başından geçenleri anlatan Fatma İşleyen, "Cenazelerin ve kanların içinden kaçtık. Erciş'te bir evin kümesine sığındık. Bizi bulup öldürecekler diye sabah akşam hep ağladık. Ölü insanların kanları içinde kalmıştım. Sabaha dışarı çıktık duvarın üstünde oturduk. Bir adam yanımıza geldi, 'hangi kâfir sizi bu hale getirdi' diyerek bizi yanına aldı ve 7 yıl boyunca o aile bize baktı. Kanların cenazelerin içinden kurtardı bizi" dedi.

Eleşkirt Ermenileri (3) (Ermeni Kaynaklarından)

Fotoğraf : Bugün hayatta olmayan Kalaşyan kardeşler Eleşkirt yöresinden olmaları itibari ile geldikleri yörenin ezgilerini söylemiş halk oyunlarını otantik haliyle sergilemişlerdi

Enoyê Rovî

Berê li Kurdistanê zêde maşîne tunebûn. Li gundên bajarê Agirî k/ê ku li bajêr dibistan bixwenda, an li bajêr ji xwe re xaniyek kirê dikir, an mala xizmekî xwe dima, an jî mecbûr ku bi peya biçe gundê xwe. Eno (Enver) jî yek ji wan bû; ne li bajêr xizmên wî hebûn û ne jî ew derfeta wî hebû ku xwe re xaniyekî kirê bike. Her roj mecbûr dima ku bi peya ji gundê xwe Zado here û were.

Ayhan Demir: Ey Ararat

Ey Ararat!
Kınalı gelin!
Duvaklı gelin!

M. Hüseyin Taysun/ “Xazila dewleta me Kurdan jî hebaya”

(Keşke Kürdlerin de bir devleti olsaydı)

Tüm insanlarda olduğu gibi ben de zaman zaman köşeme çekilip kendimle baş başa kaldığımda; Kendimin ve mensubu olduğum ailemizin geçmişini, yaşadıklarımızı, duyduklarımı okuyarak öğrendiklerimi, acılarımı, sevdalarımı, kavgalarımı, velhasıl o anlarda tüm hatırladıklarımı ve hatıralarımı bir film şeridi gibi gözümün önünden geçirerek, birçok kez efkârlanıp, hüzünlenip, ağladığım ve bazı konuları hatırladığım da kinlenerek öfkelendiğim ve bazen de iyi ki bu yurtsever aileye mensup olduğumu düşündüğüm ve böylesi onurlu bir geçmişe ve mücadeleye sahip olduğumdan dolayı oldukça gururlandığım ve onurlandığım zamanlar olmuştur.

Zilan'da toplu mezara yapılan saldırı kınandı

(DİHA) - Zilan Deresi'nde 85 yıl önce toplu katliama maruz kalan binlerce kişinin mezarının bulunduğu Ada Xeybê Mezarlığı'nın etrafına örülen duvarın askerler tarafından yıkılmasının ardından binlerce yurttaş, soğuk havaya rağmen mezarlığa akın etti. Yaşanan tahribatın barış sürecini sabote etmek anlamına geldiğini söyleyen yurttaşlar, saldırının değerlerine yönelik olduğunu ifade ederek, mezarlıkta nöbet tuttu.

‘Komkujiya Zîlanê berê wî da çiya’

(DÎHA) - Bavê endamê PKK'ê Eyup Çetîn (Reşo) ê ku di salên 1990'an de tevlî PKK'ê bû û di sala 1994'an de li Çiyayê Tendurekê di pevçûnekê de jiyana xwe ji dest da Ahmet Çetîn diyar kir ku kurê wî Komkujiya Zîlan a li hemberî gelê kurd pêk hat ji bîr nekir û êşa dilê xwe bi tevlîbûna PKK'ê kewand.

Leşkeran diwarê goristan diparast xira kirin

(DÎHA) – Li navçeya Erdîşê diwarê Goristana Ada Xeybê ya gorên bi hezaran kesên di 1930’an de li geliyê Zilanê hatin qetilkirin hene ji aliyê leşkeran ve hate xirakirin.

Askerler katliam mezarlığını koruyan duvarı yıktı

 (DİHA) - Erciş'te, 1930 yılında Zilan Deresi'nde toplu katliama maruz kalan binlerce kişinin mezarının bulunduğu Ada Xeybê Mezarlığı'nın çevresine örülen duvar askerle tarafından yıkıldı.

Biro û Çiyayê Agirî

Ev nivîsa li jêrê a bi navê "Biro û Çiyayê Agirî" sala 1999'an de di kovara Roja Nû de hatiye weşandin. Nivîskarê nivîsê, kesê bi navê Vazgal Bazîdî ye.